دندان قروچه یا براکسیسم، یک نوع عادت ساییدن و فشار دادن دندان ها بر روی هم است که معمولا در خواب رخ می دهد. این عارضه مانند بقیه مشکلات، عوارض خاص خود را به دنبال دارد. برای همین بهتر است هرچه سریع تر روش های درمان و پیشگیری از آن را بشناسید.
در ادامه این مقاله از کلینیک دندانپزشکی دکتر سحر زراعتکار و دکتر وحید هرندی در یزد، به بررسی کامل این مشکل و هر آنچه که باید درمورد درمان آن بدانید، می پردازیم.
دندان قروچه چیست؟
به‌طور کلی دندان قروچه عارضه ای است که در آن فرد به طور غیر ارادی دندان های خود را به هم ساییده یا فشار میدهد. این عارضه میتواند در طول روز یا شب رخ دهد، اما بیشتر در هنگام خواب اتفاق می افتد. همچنین این عارضه میتواند باعث ساییدگی و شکستگی دندان ها، درد فک و عضلات صورت، و سردرد شود.
دندان قروچه چه علائمی دارد؟
این عارضه ممکن است برخی علائم نیز به همراه داشته باشد. علائم دندان قروچه عبارتند از:
- ساییده شدن یا فشرده شدن دندان ها: این بارزترین علامت دندان قروچه است. ممکن است در طول روز یا شب متوجه صدای ساییدن دندان‌های خود شوید، یا همسرتان این صدا را بشنود.
- درد و ناراحتی در فک، صورت و گوش: ساییدن دندان ها میتواند باعث ایجاد فشار و درد در عضلات فک، صورت و گوش شود. این درد ممکن است به خصوص بعد از بیدار شدن از خواب شدید باشد.
- حساسیت دندان: ساییدن دندان ها می تواند مینای دندان را از بین ببرد و باعث ایجاد حساسیت دندان به گرما، سرما، شیرینی و ترشی شود.
- سایش و پارگی دندان ها: این عارضه میتواند باعث ساییده شدن و از بین رفتن مینای دندان، و همچنین لب پر شدن، ترک خوردن و شکستن دندان ها شود.
- مشکلات TMJ:TMJ مخفف مفصل گیجگاهی فکی است. ساییدن دندان ها میتواند باعث ایجاد فشار و درد در این مفصل شود.
- اختلالات خواب: این عارضه می تواند خواب را مختل کند و باعث خستگی در طول روز شود.
علت دندان قروچه چیست؟
عوامل این بیماری به طور کامل شناخته نشده اند ولی علت آن می تواند فیزیکی، روانی و یا ژنتیکی باشد. رایج ترین علت های دندان قروچه عبارتند از:
- استرس و اضطراب: شایعترین علت دندان قروچه استرس و اضطراب است. فشار های زندگی روزمره، مانند مشکلات مالی، مشکلات شغلی یا مشکلات خانوادگی، می توانند باعث افزایش استرس و اضطراب شوند و در نتیجه منجر به این عارضه شوند.
- اختلالات خواب: برخی از اختلالات خواب مانند آپنه خواب، که در آن تنفس فرد در طول خواب به طور مکرر قطع و وصل میشود. این امر میتواند باعث کمبود اکسیژن و افزایش استرس شود که میتواند منجر به این عارضه شود.
- مشکلات دندان و فک: برخی از مشکلات فک و دندان مانند عدم توازن بایت و یا دندان های نهفته می تواند یکی از علت های این عارضه باشد. عدم توازن بایت به معنای عدم تناسب بین دندان های فک بالا و پایین است. دندان های نهفته نیز میتوانند باعث فشار بر دندان های دیگر و در نتیجه منجر به دندان قروچه شوند.
- مصرف برخی داروها: استفاده از برخی داروها مانند داروهای ضد افسردگی و محرک ها ممکن است علت دیگر این عارضه باشند. برخی از داروها میتوانند باعث افزایش سطح فعالیت سیستم عصبی شوند که میتواند منجر به دندان قروچه شود.
- مصرف الکل و کافئین: همانطور که مصرف الکل موجب مشکلات زیادی می شود، ممکن است در ایجاد این عارضه نیز نقش داشته باشد. الکل و کافئین میتوانند عضلات فک را شل کنند و در نتیجه احتمال دندان قروچه را افزایش دهند.
عوارض دندان قروچه چیست؟
اگرچه دندان قروچه ممکن است در ابتدا بی ضرر به نظر برسد، اما می تواند عوارض مختلفی برای سلامتی دهان و دندان و همچنین سلامت کلی فرد داشته باشد. در ادامه، به بررسی برخی از مهم ترین عوارض دندان قروچه می پردازیم.
- این عارضه ممکن است مینای دندان را از بین ببرد و باعث ایجاد حساسیت دندان به گرما، سرما، شیرینی و ترشی شود. همچنین می تواند منجر به لب پر شدن، ترک خوردن و شکستن دندان ها شود.
- همچنین گاهی این عارضه می تواند باعث ایجاد فشار و درد در عضلات فک، صورت و گوش شود. این درد ممکن است به خصوص بعد از بیدار شدن از خواب شدید باشد.
- دندان قروچه می تواند باعث سردرد، به خصوص در ناحیه گیجگاهی (اطراف شقیقه ها) شود.
- ساییدن دندان ها میتواند باعث ایجاد فشار و درد در مفصل گیجگاهی فکی شود. این درد میتواند باعث محدود شدن حرکات مفصل و مشکل در باز و بسته کردن دهان شود.
- در برخی موارد، این عارضه میتواند با مشکلات گوارشی مانند رفلاکس اسید معده و سوء هاضمه مرتبط باشد.
تشخیص دندان قروچه چگونه انجام می شود؟
تشخیص دندان قروچه معمولاً توسط دندانپزشک انجام میشود. دندانپزشک با معاینه دهان و دندان های شما و همچنین با پرسیدن سوالاتی در مورد سابقه پزشکی و عادات خواب شما، میتواند این عارضه را تشخیص دهد. در برخی موارد، ممکن است دندانپزشک برای تأیید تشخیص، شما را به یک متخصص خواب ارجاع دهد.
آیا دندان قروچه درمان دارد؟
درمان دندان قروچه به علت آن بستگی دارد. در برخی موارد، ممکن است نیازی به درمان نباشد. با این حال، اگر این عارضه باعث آسیب به دندان ها یا فک شود، درمان ضروری است.
- کاهش استرس و اضطراب: کاهش استرس و اضطراب میتواند به طور قابل توجهی به کاهش دندان قروچه کمک کند. می توانید از روش هایی مانند ورزش، مدیتیشن یا یوگا کمک بگیرید.
- درمان اختلالات خواب: درمان این نوع اختلالات مانند آپنه خواب، با استفاده از دستگاه CPAP یا سایر روش های درمانی میتواند به کاهش این عارضه ناشی از این اختلال کمک کند.
- استفاده از محافظ دهان: محافظ دهان شبانه وسیله ای است که روی دندان ها قرار داده میشود تا از ساییدگی و فشردن آنها به یکدیگر در هنگام خواب جلوگیری کند.
- تزریق بوتاکس: تزریق بوتاکس در عضلات فک میتواند به شل شدن این عضلات و در نتیجه کاهش دندان قروچه کمک کند. این روش درمانی معمولاً برای افرادی که به سایر روش های درمانی پاسخ نمیدهند، استفاده میشود.
- جراحی: در موارد شدید، ممکن است برای اصلاح مشکلات دندان و فک که باعث این مشکل میشوند، نیاز به جراحی باشد. این نوع جراحی میتواند شامل ارتودنسی، جراحی فک یا سایر روش های تخصصی باشد.
روش های پیشگیری از دندان قروچه کدامند؟
در ادامه و در جدول زیر برخی از روش های پیشگیری از دندان قروچه را ذکر کردیم.
| توضیحات | روش |
| استرس و اضطراب از جمله شایع ترین علل این عادت هستند. یوگا، مدیتیشن، تنفس عمیق و ورزش منظم می توانند به کاهش استرس و اضطراب و در نتیجه پیشگیری از این مشکل کمک کنند. | کاهش استرس و اضطراب |
| محافظ دهان یا نایت گارد، وسیله ای پلاستیکی است که شب ها بر روی دندان ها قرار داده می شود و از ساییده شدن آنها به یکدیگر جلوگیری می کند. دندانپزشک می تواند با توجه به نیاز شما، محافظ دهان مناسب را تجویز کند. | استفاده از محافظ دهان |
| مصرف بیش از حد کافئین و الکل می تواند عضلات فک را تحریک کرده و منجر به ساییدگی دندان شود. همچنین، جویدن آدامس یا مداد می تواند این عادت را تشدید کند. | کنترل عادات غذایی |
| اگر این مشکل شما در خواب رخ می دهد، رعایت بهداشت خواب می تواند به بهبود آن کمک کند. از جمله این موارد می توان به داشتن برنامه خواب منظم، ایجاد محیط آرام برای خواب و اجتناب از مصرف کافئین و الکل قبل از خواب اشاره کرد. | اصلاح عادت های خواب |
| گاهی اوقات، مشکلات دندانی مانند ناهمواری دندان ها یا نامرتبی فک می تواند منجر به این مشکل شود. در این موارد، درمان مشکلات دندانی می تواند به رفع دندان قروچه نیز کمک کند. | درمان مشکلات دندانی |
سوالات مطرح آیا دندان قروچه درمان دارد؟
چگونه دندان قروچه در کودکان درمان میشود؟
درمان دندان قروچه در کودکان به علت آن بستگی دارد. برخی از روش های درمانی عبارتند از:
- کنترل استرس: اگر استرس یا اضطراب باعث دندان قروچه شود، روش های آرامش‌بخش مانند یوگا، مدیتیشن یا تنفس عمیق میتوانند کمک کننده باشند.
- گارد دهان: گارد دهان که به آن نایت گارد نیز گفته می شود، یک محافظ پلاستیکی است که روی دندان ها قرار داده می شود تا از ساییده شدن آنها به هم در شب جلوگیری کند.
- درمان مشکلات دندانی: اگر مشکلات دندانی مانند ناهمواری دندان ها یا نامرتبی فک باعث این عارضه شود، ممکن است ارتودنسی یا سایر درمان های دندانپزشکی لازم باشد.
- درمان‌های رفتاری: در برخی موارد، ممکن است رفتار درمانی برای کمک به کودک برای یادگیری نحوه کنترل این عارضه تجویز شود.
آیا دندان قروچه خطرناک است؟
در بیشتر موارد، این عارضه خطرناک نیست. با این حال، اگر شدید یا مکرر باشد، میتواند به موارد زیر منجر شود:
- سایش و پارگی دندان‌ها: این مشکل میتواند باعث ساییده شدن مینای دندان و ایجاد حساسیت دندانی شود.
- آسیب به فک: فشار ناشی از دندان قروچه میتواند باعث درد فک و عضلات شود.
- مشکلات خواب: دندان قروچه میتواند خواب کودک را مختل کند.
چه زمانی باید به دندانپزشک مراجعه کنیم؟
اگر متوجه شدید که درگیر این عارضه هستید، لازم نیست فوراً به دندانپزشک مراجعه کنید. با این حال، در موارد زیر باید به دنبال مراقبت های پزشکی باشید:
- دندان قروچه شدید یا مکرر
- سایش و پارگی قابل توجه دندان ها
- درد فک یا عضلات
- مشکلات خواب
- علائم دیگر، مانند سردرد یا گوش درد
آیا درمان های خانگی موثر هستند؟
برخی از درمان‌های خانگی که ممکن است به کاهش دندان قروچه کمک کنند عبارتند از:
- کاهش استرس: با استفاده از روش های آرامش بخش مانند یوگا، مدیتیشن یا تنفس عمیق استرس خود را کنترل کنید.
- ایجاد یک برنامه خواب منظم: سعی کنید که هر شب در ساعت مشخصی بخوابید و از خواب بیدار شوید.
- اجتناب از کافئین و شکر قبل از خواب: کافئین و شکر میتوانند باعث بی خوابی و بدتر شدن دندان قروچه شوند.
- استفاده از کمپرس گرم: یک کمپرس گرم را روی صورت یا گردن خود قرار دهید تا عضلات را شل کند.
کلینیک دندان پزشکی دکتر سحر زراعتکار و دکتر وحید هرندی در یزد، با ارائه خدمات درمان و پیشگیری به بیماران مبتلا به دندان قروچه، میتواند به آنها در مدیریت این عارضه کمک کند. اگر شماهم درگیر این عارضه هستید، بهتر است برای حفظ سلامت دهان و دندان خود هرچه زودتر به درمان آن اقدام کنید.