دلیل آفت دهان چیست؟ + انواع درمان دارویی و خانگی

آفت دهان، که گاهی اوقات به عنوان زخم های استوماتیت آفتی (Recurrent Aphthous Stomatitis) و زخم‌ های شانکر (Chancre)نیز شناخته میشود، میتواند تجربه ای دردناک و ناراحت کننده باشد. این زخم های کوچک و سطحی که معمولاً در داخل لب ها، گونه ها یا زیر زبان ظاهر میشوند، میتوانند خوردن و صحبت کردن را دشوار کنند. در ادامه این مقاله از کلینیک دندانپزشکی دکتر سحر زراعتکار و دکتر وحید هرندی، به بررسی دلایل این مشکل و ارائه راهکارهای درمانی، از جمله درمان‌ های دارویی و خانگی، می‌پردازیم.

دلایل شایع آفت دهان چیست؟

حدودا از هر ۵ نفر، یک نفر با این مشکل درگیر است. این بیماری بیشتر در سنین ۱۰ تا ۱۵ سالگی ظاهر می شود.

در حالی که علت دقیق آفت دهان همچنان نامشخص است، محققان چندین عامل احتمالی را شناسایی کرده اند که میتوانند در بروز آن نقش داشته باشند:

• عوامل ژنتیکی و ارثی

برخی از افراد به دلیل عوامل ژنتیکی مستعد ابتلا به آفت دهان هستند. اگر اعضای خانواده شما نیز تجربه این بیماری را داشته اند، احتمال دارد که شما نیز به آن مبتلا شوید.

• استرس و فشار روانی

استرس یکی از دلایل شایع آفت های دهان است. استرس و فشارهای روانی به‌صورت مستقیم منجر به این بیماری نمی شوند، اما میتوانند باعث تضعیف سیستم ایمنی شود. ضعیف شدن بدن شما می تواند ابتلاع به این بیماری را افزایش دهد.

• آسیب های فیزیکی

آسیب های ناشی از گاز گرفتن داخل گونه ها، مسواک زدن شدید، یا خوردن غذاهای سخت میتوانند باعث ایجاد آفت دهان شوند.

• کمبود های تغذیه ای

کمبود ویتامین های B12 ، آهن، فولات و روی میتواند در بروز این بیماری نقش داشته باشد.

• حساسیت های غذایی

برخی از افراد ممکن است بخاطر خوردن برخی غذاها مانند شکلات، قهوه، تخم مرغ، آجیل و مرکبات ابتلاع به آفت دهان را افزایش دهند.

• بیماری های دهان و دندان

بیماری هایی مانند بیماری لثه و یا حتی عفونت های دهانی میتوانند به آفت دهان منجر شوند.

• برخی داروها

داروهای خاصی مانند بتابلاکرها یا داروهای ضد التهابی میتوانند عوارض جانبی به شکل آفت دهان داشته باشند.

1. مواد مخدر مثل کوکائین
2. دارو هایی مانند آسپرین اگر در دهان حل شود
3. ایبوپروفن و دیگر داروهای ضد التهابی
4. نیکوراندیل که برای درمان یکی از بیماری های قلبی استفاده می شود.

• بیماری های سیستمیک

آفت دهان گاهی نشانه بروز بعضی از بیماری های جدی است.

1. سلیاک
2. بیماری کرون
3. بیماری اچ آی وی (HIV/AIDS)

اگر شما به‌صورت مکرر نشانه هایی از این بیماری را مشاهده می کنید، بهتر است هرچه سریع تر به کلینیک دندان پزشکی دکتر سحر زراعتکار و دکتر وحید هرندی مراجعه کنید.

• سدیم لوریل سولفات

سدیم لوریل سولفات، یک ماده فعال در برخی از خمیردندان ها و دهان شویه ها است. این ماده یک ترکیب محرک نیست ولی طول دوره بهبودی زخم را طولانی می کند.

انواع آفت دهان کدامند؟

انواع آفت دهان به سن افراد بستگی ندارد. آفت دهان تنها بیماری دهان نیست اما یکی از شایع ترین بیماری های دهان و لثه است.

• آفت دهان جزئی  (Minor Aphthous Ulcers)

این نوع آفت دهان پراکنده و کوچک است و معمولاً در لب ‌ها، گونه‌ ها یا زبان ظاهر می‌شود و علائم این نوع آفت دهان شامل زخم‌ های کوچک، قرمز و دردآور در دهان است که غالباً به طور خود به خود یک تا دو هفته بهبود می‌یابند و نیاز به درمان خاصی ندارند.

• آفت دهان عمیق (Major Aphthous Ulcers)

این نوع آفت دهان بزرگتر و عمیق‌تر از آفت ‌های جزئی است و معمولاً در ناحیه دهانی عمیق‌ تر ایجاد می‌شود.

1. غالباً با درد شدید و تاثیرات بیشتری همراه است که ممکن است بر روی فعالیت ‌های روزمره تاثیر بگذارد.
2. درمان این بیماری عمده معمولاً شامل استفاده از ضدالتهاب‌ها و مسکن‌ ها می‌باشد.

• آفت دهان هرپتی فرم  (Herpetic Form of Aphthous Ulcers)

این نوع آفت دهان ناشی از عفونت ویروس هرپس سیمپلکس می‌باشد.

1. علائم آن شامل زخم ‌های دردآور با حاشیه ‌های قرمز و مرطوب است که معمولاً در دهان و گردن ظاهر می‌شوند.
2. درمان آفت دهان هرپتی فرم شامل استفاده از ضد ویروس ‌ها و مسکن‌ ها می‌باشد.

علائم آفت دهان چگونه است؟

شناخت علائم آفت دهان برای درمان به موقع و مناسب اهمیت زیادی دارد. در ادامه به معرفی برخی از علائم شایع این بیماری می‌پردازیم:

• ظاهر شدن زخم‌ های قرمز یا سفید رنگ کوچک یا بزرگ در دهان
• سوزش و درد
• قرمزی و تغییر رنگ
• علائم اضافی مانند تب، خستگی، عفونت‌ های دیگر در بدن
• افزایش ترشحات دهانی

درمان های دارویی برای آفت دهان

آفت دهان میتواند بسیار دردناک باشد و تأثیر منفی بر کیفیت زندگی فرد بگذارد. خوشبختانه، گزینه های درمانی متعددی وجود دارد که میتوانند به تسکین درد و تسریع روند بهبودی شما کمک کنند. در اینجا به بررسی انواع درمان های دارویی آفت دهان میپردازیم:

• دهانشویه های دارویی

• دهانشویه های حاوی کلرهگزیدین: این دهانشویه ها میتوانند به کاهش باکتری ها و التهاب در دهان کمک کنند.
• دهانشویه های استروئیدی: برای موارد شدیدتر آفت دهان، دهانشویه های حاوی استروئید میتوانند به کاهش التهاب و درد کمک کنند.

• کرم ها و ژل های موضعی

• کرم های حاوی تریامسینولون: این کرم ها میتوانند به کاهش التهاب و درد ناشی از این بیماری کمک کنند.
• ژل های حاوی لیدوکائین: برای تسکین فوری درد، ژل های حاوی لیدوکائین میتوانند مورد استفاده قرار گیرند.

• داروهای خوراکی

• کورتیکواستروئیدها: در موارد شدید، داروهای خوراکی مانند پردنیزولون میتوانند برای کاهش التهاب و درد تجویز شوند.
• داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs): داروهایی مانند ایبوپروفن میتوانند به کاهش درد و التهاب کمک کنند.

• مکمل های غذایی

• ویتامین B12 و فولات: در صورتی که آفت دهان ناشی از کمبود ویتامین باشد، مکمل های ویتامین B12 و فولات میتوانند مفید باشند.

درمان های خانگی مؤثر برای آفت دهان

اگر به هر دلیلی نمی توانید یا نمی خواهید که از درمان های دارویی استفاده کنید، بهتر است از برخی درمان های خانگی آفت دهان استفاده کنید. در ادامه برخی درمان های موثر را ذکر می کنیم:

• محلول های آب نمک و جوش شیرین

• آب نمک: شستشوی دهان با محلول آب نمک میتواند به کاهش التهاب و درد کمک کند.
• جوش شیرین: استفاده از محلول جوش شیرین به عنوان دهان شویه میتواند به تعادل pH دهان کمک کرده و التهاب را کاهش دهد.

• عسل و آلوئه ورا

• عسل: به دلیل خواص ضد باکتریایی و التیام بخشی که دارد، میتواند به تسکین آفت دهان کمک کند.
• آلوئه ورا: ژل آلوئه ورا میتواند به تسکین درد و التهاب این بیماری کمک کند.

• چای های گیاهی و مکمل های غذایی

• چای بابونه: چای بابونه به دلیل خواص ضد التهابی میتواند به تسکین آفت دهان کمک کند.
• مکمل های ویتامین B و آهن: اگر آفت دهان ناشی از کمبود مواد مغذی باشد، مکمل های ویتامین B و آهن میتوانند مفید باشند.

• روغن های طبیعی

• روغن نارگیل: روغن نارگیل میتواند به دلیل خواص ضد باکتریایی به تسکین این بیماری کمک کند.
• روغن درخت چای: استفاده موضعی از روغن درخت چای میتواند به کاهش التهاب و درد کمک کند.

• اجتناب از خوردن بعضی مواد غذایی

• برخی غذا های اسیدی، تند و نمکی سبب تحریک آفت دهان می شوند. همچنین بهتر است از نوشیدنی های بسیار داغ و غذاهای سخت پرهیز کنید.

• استفاده از یخ

• استفاده از یخ و یا کمپرس سرد می تواند سبب بهبود سوزش و التهاب زخم و آفت دهان شود. با استفاده از این روش می توانید تا مدتی از درد و سوزش در آرامش باشید.

روش‌ های پیشگیری از آفت دهان چیست؟

آفت دهان یک مشکل شایع است که می‌تواند با رعایت برخی روش‌های پیشگیری مدیریت شود. در ادامه به معرفی و توضیح راهکارهای مؤثر برای پیشگیری از آفت دهان می‌پردازیم:

• حفظ بهداشت دهان

• مسواک زدن حداقل دو بار در روز و استفاده از نخ دندان برای تمیزی بین دندان‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است.
• ستفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید برای کنترل باکتری‌ها و حفظ بهداشت دهانی مهم است.

• تغذیه سالم

• مصرف غذاهای حاوی ویتامین C و آهن که به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند، می‌تواند به پیشگیری از آفت دهان کمک کند.
• مصرف مواد غذایی تند و گرم را به حداقل برسانید، چون این نوع غذاها می‌توانند آفت دهان را تحریک کنند.

• مقابله با استرس

• استرس یکی از عوامل اصلی ایجاد این بیماری است، بنابراین تمرین‌ های رفع استرس و آرامش بخشی می‌تواند به پیشگیری از آفت دهان کمک کند.

• هوازی و ورزش

• ورزش منظم و فعالیت‌ های ورزشی می‌توانند به تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش خطر ابتلا به این بیماری کمک کنند.

• مراقبت از لب و دهان

•  استفاده از محصولات مرطوب ‌کننده برای لب‌ ها در برابر اشعه UV می‌تواند به پیشگیری از آفت دهان کمک کند. با رعایت این راهکارها و توجه به بهداشت دهانی مناسب، می‌توانید از این بیماری جلوگیری کرده و سلامت دهان و لب‌های خود را حفظ کنید.

سوالات مطرح درمورد آفت دهان

• عوامل معمولی برای ایجاد آفت دهان چیست؟

عواملی مانند تغییرات هورمونی، استرس، غذاهای تند و اسیدی، آسیب دیدن از دندان‌ها یا دهان های تیز، عفونت‌ های ویروسی یا قارچی، واکنش به داروها و عوامل محیطی می‌توانند باعث ایجاد زخم‌ های دهان شوند.

• معمولاً دوره بهبود آفت دهان چه مدت طول می‌کشد؟

آفت دهان معمولاً یک تا دو هفته خود به خود بهبود می‌یابد. اگر زخم‌ها بیش از دو هفته طول بکشد یا به صورت مکرر تکرار شوند، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

• آیا تغییرات در سبک زندگی به پیشگیری از آفت دهان کمک می کند؟

بله، تغییراتی مانند حفظ بهداشت دهان، مصرف غذاهای سالم و غنی از ویتامین ‌ها، کاهش استرس و استفاده از روش ‌های مقابله با استرس می‌تواند به پیشگیری از زخم‌ های دهان کمک کند.

• زمان مناسب مراجعه به پزشک برای آفت دهان چه موقع است؟

اگر این بیماری بیش از دو هفته طول بکشد، به صورت مکرر تکرار شود، باعث درد یا عوارض دیگر شود، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا علت زخم ‌ها تشخیص داده شود و درمان مناسب انجام شود.

آفت دهان میتواند بسیار دردناک باشد و تأثیر منفی بر کیفیت زندگی فرد بگذارد. خوشبختانه، گزینه های درمانی متعددی وجود دارد که میتوانند به تسکین درد و تسریع روند بهبودی کمک کنند. اگر شما هم درگیر این مشکل هستید بهتر است با مراجعه سریع تر به کلینیک دندان پزشکی دکتر سحر زراعتکار و دکتر وحید هرندی درمان خود را شروع کنید.