غده فیبروم دهان، یک رشد غیرسرطانی خوش‌خیم است که در بافت های نرم دهان ایجاد می شود. این رشد معمولاً به آرامی رشد میکند و اغلب بدون درد است. اگرچه فیبروم ها معمولاً خطرناک نیستند، اما میتوانند بر ظاهر دهان و گاهی اوقات بر عملکرد آن تأثیر بگذارند.
در این مقاله از کلینیک دندانپزشکی دکتر سحر زراعتکار و دکتر وحید هرندی در یزد، به بررسی دقیق فیبروم، علل ایجاد آن، تأثیرات آن بر سلامت دندان ها و بهترین روش های درمان آن میپردازیم.
فیبروم دهان چیست؟
فیبروم دهان، توده ای از بافت همبند است که به دلیل تحریک مزمن بافت های دهان ایجاد می شود. این تحریک ممکن است ناشی از گاز گرفتن تصادفی گونه، مکیدن انگشت، استفاده طولانی مدت از دندان مصنوعی یا سایر عادات دهانی باشد. فیبروم ها معمولاً به رنگ صورتی یا قرمز هستند و بافت نرمی دارند.
انواع فیبروم دهان کدامند؟
اگرچه بسیاری از فیبروم ها شبیه به هم هستند، اما انواع مختلفی از آنها وجود دارد که بر اساس محل، اندازه و علت ایجادشان طبقه‌بندی می شوند. در ادامه انواع مختلف فیبروم دهانی را بررسی خواهیم کرد.
فیبروم تروماتیک (Traumatic Fibroma)
شایع ترین فیبروم همین نوع می باشد. این نوع فیبروم در اثر آسیب های مکرر به بافت دهان ایجاد می شود، مانند گاز گرفتن مکرر گونه یا مکیدن انگشت.
معمولاً در مناطقی از دهان که بیشترین تماس با دندان ها یا سایر سطوح سخت را دارند، مانند گونه داخلی، لب و لثه ایجاد می شود. این غده معمولاً به رنگ صورتی یا قرمز است و بافت نرمی دارد.
فیبروم ایوان (Irritation Fibroma)
این نوع فیبروم در اثر تحریک مزمن بافت های دهان، معمولاً به دلیل استفاده از دندان مصنوعی یا سایر وسایل دهانی، ایجاد می شود. معمولاً در لثه ها، به ویژه در محل تماس دندان مصنوعی با لثه، ایجاد می شود. همچنین اکثرا به صورت یک برجستگی کوچک و سفت در لثه ظاهر می شود.
فیبروم پاپیلوماتوس (Papillomatous Fibroma)
این نوع فیبروم دهان دارای سطح زگیل مانند است و ممکن است شبیه به زگیل های پوستی باشد. علت دقیق ایجاد آن هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما برخی از مطالعات نشان میدهند که ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ممکن است در ایجاد آن نقش داشته باشد.
فیبروم بزرگ سلولی (Giant Cell Fibroma)
این نوع فیبروم بسیار نادر است و معمولاً در بزرگسالان جوان رخ میدهد. همچنین این فیبروم ها بزرگتر از انواع دیگر هستند و ممکن است باعث درد و ناراحتی شوند.
سایر انواع فیبروم
علاوه بر انواع ذکر شده، انواع دیگری از فیبروم نیز وجود دارند که ممکن است در شرایط خاص ایجاد شوند، مانند فیبروم های مرتبط با بیماری های سیستمیک یا داروها.
فیبروم دهان بر سلامت دندان ها چه عوارضی دارد؟
اگرچه فیبروم ها به طور مستقیم به ساختار دندان آسیب نمیرسانند، اما میتوانند به طور غیرمستقیم مشکلات متعددی را برای سلامت دهان ایجاد کنند:
- تجمع پلاک و جرم: فیبروم ها به عنوان پناهگاهی برای باکتری ها عمل میکنند و باعث تجمع پلاک و جرم در اطراف خود می شوند. این تجمع میتواند به پوسیدگی دندان و بیماری لثه منجر شود.
- مشکل در بهداشت دهان: وجود آن میتواند مسواک زدن و نخ دندان کشیدن را دشوار کرده و در نتیجه بهداشت دهان را به خطر بیندازد.
- تداخل با درمان های دندانپزشکی: همچنین میتواند در حین درمان های دندانپزشکی مانند ارتودنسی یا پر کردن دندان ایجاد مشکل کند.
- تغییر در جویدن و صحبت کردن: فیبروم های بزرگ ممکن است بر نحوه جویدن و صحبت کردن فرد تأثیر بگذارند.
- مشکلات زیبایی: فیبروم ها میتوانند ظاهر دهان را تحت تأثیر قرار داده و باعث ایجاد مشکلات زیبایی شوند.
علل ایجاد فیبروم دهان چیست؟
- تحریک مزمن بافت های دهان: این مورد شایع ترین علت ایجاد فیبروم است.
- ژنتیک: برخی افراد ممکن به دلیل عوامل ژنتیکی مستعد ابتلا به این عارضه باشند.
- ویروس پاپیلومای انسانی (HPV): برخی از انواع HPV میتوانند با ایجاد فیبروم مرتبط باشند.
- اختلالات سیستم ایمنی: برخی اختلالات سیستم ایمنی ممکن خطر ابتلا به این مشکل را افزایش دهند.
فیبروم دهان چه علائمی دارد؟
شایع ترین و مهم ترین علائم فیبروم دهان عبارتند از:
- توده کوچک و بدون درد در دهان: این مورد شایع ترین علامت فیبروم است.
- تغییر در احساس دهان: گاهی اوقات، فیبروم میتواند باعث تغییر در حس لمس یا طعم در ناحیه ای که رشد کرده است، شود.
- مشکل در جویدن یا صحبت کردن: فیبروم های بزرگ ممکن است بر توانایی جویدن یا صحبت کردن تأثیر بگذارند.
فیبروم دهان چطور تشخیص داده می شود؟
برای تشخیص دقیق نوع این مشکل، دندانپزشک معمولاً از روش های زیر استفاده میکند:
- معاینه بالینی: دندانپزشک با معاینه دقیق دهان و بررسی تاریخچه پزشکی بیمار میتواند به تشخیص نوع فیبروم کمک کند.
- بیوپسی: در برخی موارد، برای تأیید تشخیص، نمونه کوچکی از فیبروم برداشته شده و برای بررسی زیر میکروسکوپ به آزمایشگاه ارسال می شود.
انتخاب بهترین روش درمان فیبروم دهان به عوامل مختلفی بستگی دارد و باید توسط دندانپزشک متخصص انجام شود. با توجه به پیشرفت های اخیر در زمینه دندانپزشکی، امروزه روش های درمانی متنوعی برای این مشکل وجود دارد که با کمترین عوارض همراه هستند.
برای کسب اطلاعات بیشتر به کلینیک دندان پزشکی دکتر سحر زراعتکار و دکتر وحید هرندی در یزد مراجعه کنید.
آیا غده فیبروم دهان قابل درمان است؟
انتخاب روش درمانی به عوامل مختلفی از جمله اندازه فیبروم، محل آن، سرعت رشد و همچنین ترجیحات بیمار بستگی دارد. رایج ترین روش های درمان عبارتند از:
جراحی
این روش معمولاً تحت بی حسی موضعی انجام می شود و در آن این غده به طور کامل از بافت های دهان برداشته می شود. این روش درمان قطعی و سریع است. اما ممکن است با درد خفیف و تورم همراه باشد و در برخی موارد، جای زخم کوچکی باقی بماند.
لیزر درمانی
لیزر به طور انتخابی بافت فیبروم را تبخیر کرده و به بافت های سالم آسیب نمی رساند. این روش خونریزی بسیار کم، بهبود سریع تر و خطر عفونت کمتر نسبت به جراحی است. اما هزینه ی بالاتری نسبت به جراحی دارد.
کرایوتراپی (انجماد)
در این روش، فیبروم با استفاده از نیتروژن مایع منجمد و سپس برداشته می شود. خوشبختانه روشی ساده و سریع است. ممکن است به چندین جلسه درمان نیاز باشد و خطر آسیب به بافت های سالم وجود دارد.
رادیو فرکانسی
این روش برای برداشتن فیبروم های کوچک و سطحی بسیار مناسب است. این روش خونریزی بسیار کم، بهبود سریع و دقت بالا دارد ولی هزینه بالاتر نسبت به جراحی دارد.
چگونه می توان از فیبروم دهان پیشگیری کرد؟
برای جلوگیری از عود این مشکل، موارد زیر را رعایت کنید:
- شناسایی و حذف عامل تحریک کننده: اگر فیبروم در اثر عادتی مانند گاز گرفتن گونه ایجاد شده است، سعی کنید این عادت را ترک کنید.
- بهداشت دهان و دندان: با رعایت بهداشت دهان و دندان، از ایجاد تحریکات مزمن در بافت های دهان جلوگیری کنید.
فیبروم دهانی، یک رشد خوش‌خیم است که معمولاً بدون درد است و به آرامی رشد میکند. اگرچه این غده ها معمولاً خطرناک نیستند، اما میتوانند بر ظاهر و عملکرد دهان تأثیر بگذارند. تشخیص و درمان زودهنگام این عارضه میتواند به حفظ سلامت دهان و دندان کمک کند. اگر متوجه هرگونه توده یا رشد غیرعادی در دهان خود شدید، به کلینیک دندانپزشکی دکتر سحر زراعتکار و دکتر وحید هرندی در یزد، مراجعه کنید.
سوالات مطرح غده فیبروم دهان
آیا غده فیبروم دهان میتواند به سرطان تبدیل شود؟
غده فیبروم دهان به‌طور کلی یک توده خوش‌خیم است و به ندرت به سرطان تبدیل می‌شود. با این حال، هر توده ای که در دهان ایجاد می‌شود، باید تحت بررسی دقیق قرار گیرد. در برخی موارد نادر، تشخیص دقیق نیاز به بیوپسی (نمونه‌برداری) از بافت دارد تا مطمئن شویم که توده هیچ‌گونه ویژگی های بدخیم ندارد. بنابراین، اگر شما یا دندان‌پزشکتان نگران ماهیت توده باشید، انجام بیوپسی و بررسی های لازم ضروری است.
مدت زمان بهبودی پس از جراحی برای برداشتن غده فیبروم دهان چقدر است؟
مدت زمان بهبودی پس از جراحی برای برداشتن این نوع غده معمولاً کوتاه است. اکثر بیماران در عرض چند روز تا یک هفته بهبود می‌یابند و قادر به بازگشت به فعالیت های معمول خود هستند. پس از جراحی، ممکن است کمی تورم و ناراحتی در ناحیه جراحی وجود داشته باشد که با داروهای مسکن و رعایت مراقبت های بعد از عمل، این علائم به زودی کاهش می‌یابد.
آیا میتوان فیبروم دهان را به طور طبیعی درمان کرد؟
درمان های طبیعی برای این غده وجود دارد، اما کارایی آنها به اثبات نرسیده است. برخی افراد از روش های خانگی مانند استفاده از روغن های طبیعی یا گیاهان دارویی برای کاهش اندازه فیبروم استفاده میکنند، اما توصیه می شود قبل از استفاده از این روش ها با پزشک مشورت کنید. درمان های پزشکی معمولاً مؤثرتر و مطمئن تر هستند.
چه زمانی نیاز به جراحی برای فیبروم دهانی وجود دارد؟
جراحی برای فیبروم دهانی زمانی مورد نیاز است که این توده ها بزرگ شده باشند، باعث درد یا ناراحتی شوند، یا در عملکردهای طبیعی دهان مانند صحبت کردن و جویدن اختلال ایجاد کنند. همچنین اگر پزشک مشکوک به سرطانی بودن توده باشد، جراحی توصیه می شود. در چنین مواردی، جراحی معمولاً به عنوان یک روش ایمن و مؤثر برای حذف فیبروم انجام می شود.