مراقبت از دهان پس از شیمی‌درمانی و پرتودرمانی از جمله مسائل حیاتی و بسیار مهمی است که بسیاری از بیماران مبتلا به سرطان باید در دوران درمان و پس از آن به آن توجه داشته باشند. درمان های سرطان مانند شیمی‌درمانی و پرتودرمانی، هرچند به مبارزه با بیماری کمک می‌کنند، اما تأثیرات منفی قابل توجهی بر سلامت دهان و دندان ها دارند. تغییرات شدید در دهان، خشکی دهان، خونریزی لثه‌ها، افزایش خطر عفونت های دهانی و کاهش توانایی دندان‌ها در مقاومت در برابر پوسیدگی از جمله مشکلاتی است که بیماران پس از این درمان ها ممکن است تجربه کنند.
در این شرایط، مراقبت صحیح از لثه و دندان‌ها بسیار ضروری است تا از بروز مشکلات جدی جلوگیری شود. عدم توجه به بهداشت دهان و دندان می‌تواند باعث بروز عفونت‌ها، التهاب لثه، و حتی از دست رفتن دندان‌ها شود. به همین دلیل، بیماران نیازمند راهنمایی های ویژه‌ای در زمینه مراقبت های دهانی هستند تا بتوانند در این دوران حساس، به حفظ سلامت دندان‌ها و لثه‌های خود کمک کنند.
در این مقاله از دندانپزشکی دکتر سحر زراعتکار و دکتر وحید هرندی در یزد، به بررسی نکات و روش های مراقبت از لثه و دندان‌ها پس از شیمی‌درمانی و پرتودرمانی پرداخته می‌شود. رعایت نکات ساده و کاربردی می‌تواند به کاهش عوارض جانبی درمان های سرطان و حفظ کیفیت زندگی کمک کند. هدف این مقاله ارائه اطلاعات جامع برای بیماران و خانواده های آن‌ها است تا بتوانند با رعایت این مراقبت‌ها، سلامت دهان و دندان خود را در دوران درمان حفظ کنند.
چه راهکارهای مراقبتی برای لثه و دندان‌ها پس از شیمی‌درمانی و پرتودرمانی وجود دارد؟
در ادامه ۷ مورد از رایج‌ترین مراقبت از دهان پس از شیمی‌درمانی را بررسی می‌کنیم:
نظافت دقیق و روزانه دندان‌ها
پس از درمان های شیمی‌درمانی و پرتودرمانی، مراقبت از دندان‌ها و لثه‌ها اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. مسواک زدن حداقل دو بار در روز با مسواک نرم و خمیردندان فلورایددار، کمک به حفظ سلامت دندان‌ها و جلوگیری از پوسیدگی آن‌ها می‌کند. توصیه می‌شود مسواک زدن به آرامی و به‌طور کامل انجام شود تا از آسیب به لثه‌ها جلوگیری شود.
استفاده از دهان‌شویه های آنتی‌باکتریال
استفاده از دهان‌شویه یکی از راه های مراقبت از دندان پس از پرتودرمانی می‌باشد. دهان‌شویه‌های ضدعفونی‌کننده می‌توانند به کاهش عفونت‌ها و التهاب لثه کمک کنند. انتخاب دهان‌شویه های مخصوص پس از درمان های سرطان، که فاقد الکل باشند، به کاهش خشکی دهان و التهاب لثه‌ها کمک می‌کند. استفاده از دهان‌شویه‌ها به‌ویژه بعد از هر وعده غذایی برای حفظ بهداشت دهان بسیار مؤثر است.
مرطوب نگه‌داشتن دهان
یکی از عوارض شیمی‌درمانی و پرتودرمانی خشکی دهان است. خشکی دهان می‌تواند منجر به افزایش باکتری‌ها و پوسیدگی دندان‌ها شود. برای مرطوب نگه داشتن دهان، از آب زیاد بنوشید، آدامس های بدون قند مصرف کنید و در صورت نیاز از محصولات مرطوب‌کننده دهان استفاده نمایید.
مراجعه منظم به دندانپزشک
مراجعه منظم به دندانپزشک در فواصل کوتاه‌تر از حد معمول، به‌ویژه برای افرادی که شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی کرده‌اند، بسیار مهم است. دندانپزشک می‌تواند وضعیت سلامت دندان‌ها و لثه‌ها را بررسی کرده و درمان‌های پیشگیرانه مانند فلوراید درمانی یا ترمیم پوسیدگی‌های کوچک را انجام دهد.
رژیم غذایی مناسب
رژیم غذایی سالم و متعادل می‌تواند یکی از مراقبت‌های ضروری از لثه و دندان‌ها پس از شیمی‌درمانی و پرتودرمانی باشد. غذاهایی که حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند مانند میوه‌ها و سبزیجات تازه، به تقویت لثه‌ها و دندان‌ها کمک می‌کنند. از مصرف غذاهای شیرین و اسیدی که می‌توانند به دندان‌ها آسیب برسانند، اجتناب کنید.
مراقبت از لثه‌ها
لثه‌ها به دلیل حساسیت پس از شیمی‌درمانی و پرتودرمانی، نیاز به مراقبت ویژه دارند. در صورت مشاهده هرگونه خونریزی، التهاب یا تورم در لثه‌ها، باید فوراً با دندانپزشک مشورت کنید. از وارد کردن فشار زیاد به لثه‌ها هنگام مسواک زدن خودداری کنید.
اجتناب از مصرف دخانیات
سیگار کشیدن و استفاده از سایر محصولات دخانیاتی می‌تواند به شدت به لثه‌ها و دندان‌ها آسیب رسانده و خطر بروز عفونت و مشکلات لثه‌ای را افزایش دهد. ترک دخانیات در این دوره می‌تواند یکی از مراقبت از دهان پس از شیمی‌درمانی باشد.
مراقبت از دهان پس از شیمی‌درمانی نه تنها به حفظ سلامت دهان و دندان کمک می‌کند بلکه نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی بیماران ایفا می‌کند. توجه به این مراقبت‌ها می‌تواند از بروز مشکلات جدی جلوگیری کرده و روند درمان سرطان را تسهیل کند.
تیم دندان پزشکی دکتر سحر زراعتکار و دکتر وحید هرندی در یزد با تخصص و تجربه خود آماده است تا به شما در حفظ سلامت دهان و دندان‌تان در این دوران حساس کمک کند. اگر هرگونه سؤال یا نگرانی دارید، می‌توانید با ما تماس بگیرید و از مشاوره‌های تخصصی بهره‌مند شوید. سلامت دهان و دندان شما، اولویت ماست.
شماره تماس: ۰۳۵۳۸۴۲۰۷۷۷
سوالات متدوال مراقبت‌های ضروری از لثه و دندان پس از شیمی‌درمانی و پرتودرمانی
آیا پرتودرمانی بر دهان تاثیر می‌گذارد؟
بله، پرتودرمانی به ویژه زمانی که به ناحیه سر و گردن اعمال می‌شود، می‌تواند تاثیرات منفی بر دهان و دندان‌ها بگذارد. از جمله این اثرات می‌توان به خشکی شدید دهان، کاهش توانایی ترمیم بافت‌های نرم دهانی و ضعف در دندان‌ها اشاره کرد. همچنین، خطر ابتلا به عفونت‌های دهانی و دندان‌درد به شدت افزایش می‌یابد.
آیا استفاده از نخ دندان بعد از شیمی‌درمانی و پرتودرمانی ایمن است؟
بله، استفاده از نخ دندان همچنان برای حذف پلاک های دندانی و پیشگیری از بیماری های لثه ضروری است. با این حال، باید از نخ دندان با دقت استفاده کرده و از آسیب به لثه‌ها جلوگیری کنید. در صورت حساسیت شدید لثه، می‌توان از نخ دندان نرم‌تر یا ابزارهای جایگزین استفاده کرد.
چرا بیمارانی که شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی انجام می‌دهند، بیشتر مستعد ابتلا به بیماری‌های لثه هستند؟
در شیمی‌درمانی و پرتودرمانی، سیستم ایمنی بدن به شدت ضعیف می‌شود، که این مسئله باعث کاهش توانایی بدن در مبارزه با عفونت‌ها می‌شود. همچنین، خشکی دهان ناشی از این درمان‌ها باعث کاهش توانایی بزاق در شستشو و محافظت از دهان می‌شود، که این دو عامل می‌توانند خطر ابتلا به بیماری‌های لثه و عفونت‌های دهانی را افزایش دهند.
آیا باید در طول شیمی‌درمانی از مصرف مواد شیرین و قندی خودداری کرد؟
بله، مواد شیرین و قندی می‌توانند به رشد باکتری های مضر در دهان کمک کنند و خطر پوسیدگی دندان و عفونت‌های دهانی را افزایش دهند. در دوران درمان، بهتر است از مصرف زیاد خوراکی‌های شیرین، نوشیدنی‌های گازدار و سایر مواد قندی خودداری کنید.