احساس تلخی در دهان، که به عنوان دیسژئوزی نیز شناخته می شود، می تواند تجربه ای آزاردهنده و ناخوشایند باشد. این مشکل می تواند به صورت موقت یا دائم باشد و علت های مختلفی نیز داشته باشد. در این مقاله از کلینیک دندانپزشکی دکتر سحر زراعتکار و دکتر وحید هرندی در یزد، به بررسی علل شایع تلخی دهان و روش های برطرف کردن آن می پردازیم.
علت تلخی دهان چیست؟
چرا هنگام صبح دهان تلخ است؟
تلخی دهان ممکن است علت های مختلف و متعددی داشته باشد و برای درمان و بر طرف کردن این مشکل، باید اول علت آن را پیدا کرد. در ادامه شایع ترین علت های تلخی دهان را بررسی می کنیم.
- بهداشت نامناسب دهان و دندان: تجمع باکتری ها و پلاک روی زبان، دندان ها و لثه ها می تواند منجر به بوی بد دهان و تغییر در حس چشایی، از جمله ایجاد طعم تلخ در دهان شود.
- خشکی دهان: کمبود بزاق می تواند باعث خشکی دهان و تجمع باکتری ها شود که به نوبه خود منجر به این مشکل می گردد. خشکی دهان می تواند ناشی از مصرف برخی داروها، مشکلات پزشکی مانند سندرم شوگرن یا تنفس دهانی در طول خواب باشد.
- رفلاکس اسید معده: زمانی که اسید معده به سمت مری و دهان برمی گردد، می تواند باعث طعم ترش یا تلخ در دهان شود.
- مصرف برخی داروها: برخی از داروها، مانند آنتی بیوتیک ها، داروهای ضد بارداری و داروهای ضد افسردگی، می توانند عوارض جانبی مانند این مشکل را به همراه داشته باشند.
- مشکلات کبدی: برخی از مشکلات کبدی مانند هپاتیت یا سیروز می تواند باعث تجمع سموم در بدن و بروز این مشکل شود.
- بارداری: برخی از زنان در دوران بارداری به دلیل تغییرات هورمونی، طعم تلخی را در دهان خود احساس می کنند.
- مصرف برخی مواد: سیگار کشیدن، جویدن تنباکو و مصرف بیش از حد الکل می تواند سبب ایجاد این مشکل شود.
- عفونت های دهان: عفونت هایی مانند برفک دهان و ورم لثه می تواند باعث ایجاد طعم تلخ در دهان شود.
- مشکلات عصبی: برخی از مشکلات عصبی مانند آسیب به عصب فاشیال یا طعمی می تواند باعث تغییر در حس چشایی و تلخی دهان شود.
چگونه تلخی دهان را برطرف کنیم؟
برطرف کردن تلخی دهان، روش های ساده و زیادی دارد. اکثر این روش ها بدون هرگونه عوارض هستند که در ادامه به آنها می پردازیم. این روش ها عبارتند از:
- رعایت بهداشت دهان و دندان: مسواک زدن دو بار در روز و نخ دندان کشیدن یک بار در روز برای از بین بردن پلاک و باکتری ها از دهان ضروری است. همچنین استفاده از دهانشویه می تواند به از بین بردن باکتری ها و بوی بد دهان کمک کند.
- افزایش مصرف آب: نوشیدن آب کافی به حفظ رطوبت دهان و جلوگیری از خشکی دهان کمک می کند. در طول روز مقدار کافی آب بنوشید. همچنین می توانید از آدامس های بدون قند یا آبنبات های سفت برای تحریک تولید بزاق استفاده کنید.
- مصرف غذاهای سالم: خوردن یک رژیم غذایی سالم و متعادل می تواند به سلامت دهان و دندان و به طور کلی به سلامتی شما کمک کند. از مصرف غذاهای چرب، تند و اسیدی که می توانند علائم تلخی دهان را بدتر کنند، خودداری کنید.
- ترک سیگار و مصرف الکل: سیگار کشیدن و مصرف بیش از حد الکل می تواند به سلامت دهان و دندان آسیب برساند و باعث تلخی دهان شود. تا حد امکان از آنها پرهیز کنید.
- کنترل رفلاکس اسید معده: اگر از رفلاکس اسید معده رنج می برید، برای کنترل آن با پزشک خود مشورت کنید. همچنین، سر تخت خود را بالا ببرید تا از بازگشت اسید معده به مری جلوگیری کنید.
- درمان مشکلات پزشکی: اگر تلخی دهان شما ناشی از یک مشکل پزشکی مانند مشکلات کبدی یا عفونت دهان باشد، درمان این مشکل می تواند به رفع این مشکل نیز کمک کند.
- مصرف برخی از داروها: اگر دارویی مصرف می کنید که باعث ایجاد این مشکل می شود، با پزشک خود در مورد راه های جایگزین یا کاهش دوز دارو صحبت کنید.
راه های پیشگیری از تلخی دهان چیست؟
در ادامه، به راه های مختلف پیشگیری از تلخی دهان می پردازیم. با رعایت این راهکارها می توانید از بروز این مشکل ناخوشایند جلوگیری کرده و از سلامت دهان و دندان خود محافظت کنید.
رعایت بهداشت دهان و دندان
- مسواک زدن دو بار در روز: مسواک زدن به مدت دو دقیقه، دو بار در روز، با مسواک نرم و خمیردندان حاوی فلوراید، مهمترین قدم در پیشگیری از تلخی دهان و مشکلات دهان و دندان است.
- نخ دندان کشیدن یک بار در روز: نخ دندان کشیدن به آرامی بین دندان ها، پلاک و ذرات غذا را از بین می برد که در غیر این صورت می توانند به باکتری ها تبدیل شده و باعث ایجاد بوی بد دهان و این مشکل شوند.
- استفاده از دهانشویه: استفاده از دهانشویه ضدعفونی کننده بدون الکل، یک یا دو بار در روز، می تواند به از بین بردن باکتری های باقی مانده در دهان و بهبود طعم دهان کمک کند.
- شستشوی زبان: از مسواک یا برس مخصوص زبان برای تمیز کردن سطح زبان خود استفاده کنید. این کار به از بین بردن باکتری ها و سلول های مرده ای که می توانند باعث ایجاد بوی بد دهان و تلخی شوند، کمک می کند.
- جویدن آدامس بدون قند: جویدن آدامس بدون قند می تواند به افزایش تولید بزاق و از بین بردن باکتری ها از دهان شما کمک کند.
افزایش مصرف آب
- نوشیدن آب کافی: کمبود آب می تواند منجر به خشکی دهان شود که به نوبه خود می تواند باعث این مشکل شود. نوشیدن ۸ تا ۱۰ لیوان آب در روز به حفظ رطوبت دهان و جلوگیری از خشکی دهان کمک می کند.
- مصرف میوه ها و سبزیجات: بسیاری از میوه ها و سبزیجات مانند هندوانه، خیار، کرفس و کاهو، به دلیل داشتن آب زیاد، می توانند به حفظ رطوبت دهان و جلوگیری از تلخی و خشکی دهان کمک کنند.
رژیم غذایی سالم
- از مصرف غذاهای چرب، تند و اسیدی خودداری کنید: این غذاها می توانند باعث تحریک معده و رفلاکس اسید معده شوند که به نوبه خود می تواند باعث بروز این مشکل شود.
- مصرف غذاهای سرشار از ویتامین B: کمبود ویتامین B می تواند منجر به مشکلات دهان و دندان مانند تلخی شود. غذاهای سرشار از ویتامین B شامل گوشت، مرغ، ماهی، تخم مرغ، لبنیات، حبوبات، آجیل و دانه ها هستند.
- مصرف غذاهای پروبیوتیک: غذاهای پروبیوتیک مانند ماست، کفیر، کلم ترش و تمپه می توانند به حفظ تعادل باکتری های دهان و جلوگیری از رشد باکتری های مضر که می توانند باعث ایجاد این مشکل شوند، کمک کنند.
ترک عادت های مضر
- ترک سیگار: سیگار کشیدن می تواند به سلامت دهان و دندان آسیب برساند و باعث تلخی دهان شود.
- کاهش مصرف الکل: مصرف بیش از حد الکل می تواند باعث تحریک معده و رفلاکس اسید معده شود که به نوبه خود می تواند باعث بروز این مشکل شود.
کنترل استرس
مدیریت استرس یکی از مهم ترین نکات است. استرس می تواند باعث افزایش ترشح بزاق و همچنین رفلاکس اسید معده شود که به نوبه خود می تواند باعث این مشکل شود. برای مدیریت استرس می توانید از روش هایی مانند یوگا، مدیتیشن، تنفس عمیق و ورزش استفاده کنید.
معاینات منظم دندانپزشکی
برای چکاپ و تمیز کردن دندان های خود به طور مرتب به دندانپزشک مراجعه کنید. دندانپزشک می تواند مشکلات دهان و دندان را که ممکن است باعث این مشکل شود، تشخیص داده و درمان کند.
درمان بیماری های زمینه ای
اگر از بیماری های زمینه ای مانند دیابت، بیماری کلیوی یا HIV رنج می برید، بیماری خود را به طور منظم تحت نظر پزشک قرار دهید و در صورت بروز هرگونه عوارض جانبی مانند تلخی دهان، با پزشک خود صحبت کنید.
تلخی دهان می تواند تجربه ای ناخوشایند باشد، اما معمولا بی ضرر است. با رعایت بهداشت دهان و دندان، تغییرات در سبک زندگی و در صورت نیاز، درمان پزشکی می توانید از این مشکل خلاص شوید.
اگر در مورد این مشکل سوالی دارید، می توانید با کلینیک دندان پزشکی دکتر سحر زراعتکار و دکتر وحید هرندی در یزد، تماس بگیرید.
سوالات مطرح علت تلخی دهان و روش های برطرف کردن آن
آیا تلخی دهان می‌تواند نشانه یک بیماری جدی باشد؟
در حالی که این مشکل در بیشتر موارد جای نگرانی ندارد، اما گاهی اوقات می تواند نشانه ای از یک بیماری جدی تر باشد. اگر تلخی دهان شما همراه با علائم زیر همراه است، باید به پزشک مراجعه کنید. این علائم عبارتند از:
- کاهش وزن بدون دلیل
- خستگی
- زرد شدن پوست یا چشم
- مدفوع تیره رنگ
- درد شکم
چه غذاهایی باعث تلخی دهان می‌شوند؟
برخی از غذاهایی که ممکن است باعث ایجاد این مشکل شوند عبارتند از:
- غذاهای چرب: غذاهای چرب می توانند هضم را کند کرده و باعث برگشت اسید معده به مری شوند.
- غذاهای تند: غذاهای تند می توانند لثه ها را تحریک کرده و باعث طعم بد دهان شوند.
- کافئین و الکل: کافئین و الکل می توانند باعث خشکی دهان شوند.
- گریپ فروت و پرتقال: گریپ فروت و پرتقال حاوی اسید سیتریک هستند که می تواند طعم تلخی را در دهان ایجاد کند.
- آجیل و دانه ها: برخی از آجیل ها و دانه ها، مانند بادام و گردو، حاوی ترکیباتی هستند که می توانند طعم تلخی در دهان ایجاد کنند.
آیا استفاده از دهانشویه برای رفع تلخی دهان موثر است؟
استفاده از دهانشویه می تواند به طور موقت طعم تلخ دهان را از بین ببرد. با این حال، اگر علت این مشکل شما یک بیماری زمینه ای باشد، دهانشویه نمی تواند مشکل را حل کند.