حساسیت دندان به سرما و گرما یکی از مشکلات رایج دندان است که میتواند بسیار آزاردهنده باشد. این درد تیز و ناگهانی معمولاً در هنگام خوردن غذاها و نوشیدن برخی نوشیدنی های سرد، گرم، شیرین یا ترش به وجود می آید.
در ادامه این مقاله از کلینیک دندانپزشکی دکتر سحر زراعتکار و دکتر وحید هرندی، به بررسی علل و راه های درمان حساسیت دندان به سرما و گرما میپردازیم. همچنین اطلاعات بیشتری در مورد پیشگیری از این مشکل و نکات تکمیلی ارائه خواهیم داد.
علائم حساسیت دندان به سرما و گرما چیست؟
برخی علائم می توانند نشان دهنده حساسیت دندان شما به سرما و گرما باشند. این موارد عبارتند از:
- درد سینوس
- بوی بد دهان
- تورم و تحلیل لثه ها
- چرک و عفونت
- التهاب و قرمزی
- صدا کردن دهان هنگام باز و بسته کردن آن
- درد های عضلانی صورت و فک
- درد تیز و کوتاه در دندان هنگام خوردن یا آشامیدن غذاها و نوشیدنی های گرم، سرد، اسیدی یا شیرین
- حساسیت به هوای سرد
- تیر کشیدن ناگهانی دندان هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن
چه عواملی موجب حساسیت دندان به سرما و گرما می شوند؟
حساسیت دندان به سرما و گرما زمانی رخ میدهد که عاج دندان در معرض تحریک قرار گیرد. عاج، لایه زیر مینای دندان است که دارای لوله های میکروسکوپی به نام کانالیکول دنتینی است. این کانالیکول ها به عصب دندان متصل هستند و در صورت تحریک شدن، میتوانند باعث ایجاد درد شوند.
عوامل مختلفی میتوانند باعث از بین رفتن مینای دندان و در معرض قرار گرفتن عاج شوند، از جمله:
- فرسایش مینای دندان: مینای دندان، لایه ی خارجی سخت دندان است که از آن در برابر گرما، سرما، اسید و باکتری ها محافظت میکند. فرسایش مینای دندان به دلایل مختلفی مانند مسواک زدن نامناسب، مصرف زیاد غذاها و نوشیدنی های اسیدی، و خشکی دهان، میتواند رخ دهد. هنگامی که مینای دندان از بین میرود، عاج دندان که لایه ی زیرین آن است، در معرض دید قرار میگیرد. عاج دندان دارای لوله های میکروسکوپی است که به عصب دندان متصل هستند. تحریک این لوله ها توسط گرما، سرما و سایر محرک ها، میتواند باعث ایجاد درد تیز و کوتاه در دندان شود.
- عقب نشینی لثه: لثه، بافت نرمی است که دندان ها را احاطه میکند و از ریشه دندان محافظت میکند. هنگامی که لثه ها به عقب نشینی میکنند، ریشه دندان در معرض دید قرار میگیرد. ریشه دندان، مینای دندان را ندارد و به همین دلیل، بسیار حساس تر به گرما و سرما است.
- ترک خوردگی یا شکستگی دندان: ترک خوردگی یا شکستگی دندان میتواند به مینای دندان و عاج دندان آسیب برساند و باعث ایجاد حساسیت به گرما و سرما شود.
- پر کردن یا روکش دندان: گاهی اوقات، پس از پر کردن یا روکش دندان، ممکن است دندان به گرما و سرما حساس شود. این مشکل معمولاً موقتی است و به مرور زمان برطرف میشود.
- سفید کردن دندان: سفید کردن دندان میتواند به طور موقت مینای دندان را ضعیف کند و باعث ایجاد حساسیت به گرما و سرما شود.
روش های درمان حساسیت دندان به سرما و گرما چیست؟
درمان حساسیت دندان به سرما و گرما به علت آن بستگی دارد. در ادامه به برخی از روش های درمانی رایج اشاره میکنیم:
- استفاده از خمیر دندان مخصوص دندان های حساس: این نوع خمیردندان ها حاوی موادی هستند که لوله های میکروسکوپی عاج دندان را مسدود میکنند و از تحریک عصب دندان توسط گرما و سرما جلوگیری میکنند.
- استفاده از دهانشویه مخصوص دندان های حساس: این نوع دهانشویه ها نیز حاوی موادی هستند که میتوانند به کاهش حساسیت دندان کمک کنند.
- فلوراید تراپی: فلوراید میتواند مینای دندان را تقویت کرده و از آن در برابر پوسیدگی و حساسیت محافظت کند.
- درمان پوسیدگی دندان: اگر پوسیدگی دندان علت حساسیت دندان باشد، باید توسط دندانپزشک درمان شود.
- جرمگیری و بروساژ: جرمگیری و بروساژ میتوانند به از بین بردن پلاک و جرم از روی دندان ها و لثه ها کمک کرده و از تحلیل رفتن لثه جلوگیری کنند.
- روکش دندان: در برخی موارد، ممکن است برای محافظت از عاج دندان، روکش دندان برای دندان های حساس تجویز شود.
- عصب کشی دندان: اگر حساسیت دندان شدید باشد و به درمان های دیگر پاسخ ندهد، ممکن است لازم باشد دندان عصب کشی شود.
- جلوگیری از مصرف غذاها و نوشیدنی های اسیدی: غذاها و نوشیدنی های اسیدی مانند مرکبات، نوشابه و سس گوجه فرنگی میتوانند مینای دندان را ضعیف تر کنند و حساسیت دندان را تشدید کنند.
- مسواک زدن ملایم: مسواک زدن با فشار زیاد میتواند مینای دندان را از بین ببرد و حساسیت دندان را افزایش دهد.
- استفاده از مسواک نرم: مسواک های نرم، مینای دندان را کمتر از مسواک های سفت تحریک میکنند.
- نخ دندان کشیدن روزانه: نخ دندان کشیدن به از بین بردن باکتری ها از بین دندان ها و زیر خط لثه کمک میکند و از التهاب لثه و عقب نشینی لثه جلوگیری می کند.
روش های پیشگیری از حساسیت دندان به سرما و گرما کدامند؟
با رعایت نکات زیر میتوانید از بروز حساسیت دندان به سرما و گرما پیشگیری کنید:
- مسواک زدن دندان ها به طور مرتب و صحیح: دو بار در روز به مدت دو دقیقه با مسواک نرم دندان های خود را مسواک بزنید. از نخ دندان برای تمیز کردن بین دندان های خود استفاده کنید.
- استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید: از خمیر دندان حاوی فلوراید برای مسواک زدن دندان های خود استفاده کنید.
- کاهش مصرف غذاها و نوشیدنی های اسیدی: مصرف غذاها و نوشیدنی های اسیدی مانند نوشابه، آبمیوه و قهوه را محدود کنید.
- آدامس بدون قند بجوید
- معاینات منظم دندانپزشکی: برای معاینات منظم و جرمگیری و بروساژ به طور مرتب به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
- محافظ دهان: اگر دندان قروچه میکنید، از محافظ دهان برای جلوگیری از ساییدگی دندان ها استفاده کنید.
- درمان بیماری های لثه: اگر به بیماری لثه مبتلا هستید، برای درمان آن به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
- رژیم غذایی سالم: از یک رژیم غذایی سالم و متعادل استفاده کنید که سرشار از ویتامین ها و مواد معدنی باشد.
چه مدت یکبار جهت درمان حساسیت دندان به سرما و گرما باید به دندانپزشک مراجعه کنید؟
در حالی که برخی از روش های موقت برای تسکین درد وجود دارد، مراجعه به دندانپزشک برای تشخیص و درمان علت زمینه ای ضروری است. در اینجا به چند علامت کلیدی اشاره میکنیم که نشان میدهد باید برای حساسیت دندان به سرما و گرما به دندانپزشک مراجعه کنید:
- درد شدید و تیز: اگر در هنگام خوردن یا نوشیدن غذاها و نوشیدنی های سرد و گرم، درد شدیدی را تجربه میکنید که به سرعت از بین میرود، این میتواند نشانه ای از حساسیت دندان باشد. اگر این درد شدید باشد و به مرور زمان بدتر شود، ممکن است به عصب دندان آسیب رسیده باشد و نیاز به درمان فوری داشته باشد.
- حساسیت مداوم: اگر حساسیت دندان به سرما و گرما بیش از چند روز طول بکشد و با مسکن های بدون نسخه تسکین نیابد، باید به دندانپزشک مراجعه کنید. این امر میتواند نشان دهنده یک مشکل زمینه ای جدی تر مانند عفونت یا بیماری لثه باشد.
- مشکلات در جویدن: اگر به دلیل حساسیت، جویدن غذا برایتان دشوار شده است، باید به دنبال مراقبت های دندانپزشکی باشید. این امر میتواند نشانه ای از آسیب جدی تر به دندان یا لثه باشد
- تغییر رنگ دندان: اگر در ناحیه ای که دچار حساسیت هستید، لکه های تیره یا سفید روی دندان خود مشاهده میکنید، ممکن است پوسیدگی دندان داشته باشید. پوسیدگی دندان باید توسط دندانپزشک درمان شود تا از گسترش آن و آسیب بیشتر به دندان جلوگیری شود.
- عقب نشینی لثه: اگر لثه های شما عقب نشینی کرده اند، ریشه دندان شما در معرض دید قرار میگیرد و این میتواند باعث حساسیت شود. دندانپزشک میتواند با روش هایی مانند جرمگیری و ریشه تراشی یا پیوند لثه، برای درمان بیماری لثه و محافظت از ریشه دندان شما اقدام کند.
- خشکی دهان: خشکی دهان میتواند باعث فرسایش مینای دندان و افزایش حساسیت دندان به سرما و گرما شود. اگر خشکی دهان مداوم دارید، به دندانپزشک خود مراجعه کنید تا علت آن را مشخص کرده و درمان مناسب را دریافت کنید.
سوالات مطرح حساسیت دندان به سرما و گرما و راه های درمان آن
چه عواملی باعث حساسیت دندان به سرما و گرما می شود؟
حساسیت دندان به سرما و گرما، یک مشکل رایج است که می تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد. شایع ترین علل عبارتند از:
- فرسایش مینای دندان: مینای دندان لایه سخت و محافظ خارجی دندان است. با گذشت زمان، مینای دندان می تواند به دلیل عوامل مختلفی مانند مسواک زدن شدید، مصرف اسیدهای موجود در غذاها و نوشیدنی ها و خشکی دهان فرسوده شود. هنگامی که مینای دندان از بین می رود، عاج دندان، لایه زیرین نرم تر، در معرض دید قرار می گیرد. عاج حاوی میکروتوبول هایی است که به محفظه عصبی دندان متصل می شوند. هنگامی که این میکروتوبول ها در معرض محرک های سرد مانند غذاها و نوشیدنی های سرد یا هوای سرد قرار می گیرند، می توانند سیگنال های درد را به مغز ارسال کنند.
- لثه های عقب نشینی: لثه ها بافت های نرمی هستند که دندان ها را احاطه کرده و از آنها محافظت می کنند. با گذشت زمان، لثه ها می توانند به دلایل مختلفی مانند بیماری لثه، مسواک زدن شدید و سیگار کشیدن عقب نشینی کنند. هنگامی که لثه ها عقب نشینی می کنند، ریشه دندان در معرض دید قرار می گیرد. ریشه دندان با مینای دندان پوشیده نشده است و بنابراین بسیار حساس تر به سرما است.
- ترک خوردگی یا شکستگی دندان: ترک خوردگی یا شکستگی دندان می تواند ناشی از جویدن غذاهای سخت، ضربه به دهان یا ساییدن دندان ها باشد. ترک ها یا شکستگی ها می توانند راه هایی را برای نفوذ سرما به عاج دندان ایجاد کنند و باعث درد شوند.
- پرکردگی ها و روکش های دندان آسیب دیده: پرکردگی ها و روکش های دندان می توانند با گذشت زمان فرسوده یا شکسته شوند. اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است عاج دندان در معرض دید قرار گیرد و باعث حساسیت به سرما شود.
- سفید کردن دندان: برخی از محصولات سفید کننده دندان می توانند مینای دندان را نازک کرده و باعث حساسیت به سرما شوند.
روش های درمان خانگی حساسیت دندان به گرما و سرما چیست؟
در اینجا چند روش خانگی برای کاهش حساسیت دندان به سرما و گرما وجود دارد:
- از خمیر دندان ضد حساسیت استفاده کنید: خمیر دندان های ضد حساسیت حاوی موادی هستند که می توانند به مسدود کردن میکروتوبول های عاج دندان و کاهش حساسیت به گرما کمک کنند.
- از دهان شویه ضد حساسیت استفاده کنید: دهان شویه های ضد حساسیت نیز حاوی موادی هستند که می توانند به مسدود کردن میکروتوبول های عاج دندان و کاهش حساسیت به گرما کمک کنند.
- از غذاها و نوشیدنی های گرم خودداری کنید: از مصرف غذاها و نوشیدنی های گرم مانند قهوه، چای و سوپ خودداری کنید.
- از نی استفاده کنید: هنگام نوشیدن نوشیدنی های سرد یا گرم از نی استفاده کنید تا از تماس مستقیم نوشیدنی با دندان هایتان جلوگیری کنید.
- از آدامس بدون قند استفاده کنید: جویدن آدامس بدون قند می تواند به افزایش جریان بزاق کمک کند که می تواند به شستشوی اسید از دهان و کاهش حساسیت به گرما کمک کند.
- از کمپرس سرد استفاده کنید: می توانید از کمپرس سرد برای بی حس کردن ناحیه دردناک به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه استفاده کنید.
آیا حساسیت دندان نشانه مشکل جدی تری در دندان است؟
در حالی که حساسیت دندان به سرما معمولاً یک مشکل جدی نیست، اما گاهی اوقات می تواند نشانه یک مشکل جدی تر دندانپزشکی مانند:
- بیماری لثه: بیماری لثه یک عفونت است که لثه ها و بافت های نگهدارنده دندان ها را تحت تاثیر قرار می دهد. بیماری لثه می تواند باعث عقب نشینی لثه ها و در معرض دید قرار گرفتن ریشه دندان شود که می تواند منجر به حساسیت به سرما شود.
- پوسیدگی دندان: پوسیدگی دندان (حفره) یک عفونت باکتریایی است که مینای دندان را از بین می برد. اگر پوسیدگی دندان درمان نشود، می تواند به عاج دندان و در نهایت به پالپ دندان (عصب دندان) برسد. این می تواند باعث درد شدید دندان از جمله حساسیت به سرما و گرما شود.
- آبسه دندان: آبسه دندان یک عفونت چرکی است که در داخل دندان یا لثه ایجاد می شود. آبسه دندان می تواند باعث درد شدید دندان از جمله حساسیت به سرما و گرما شود.
- ترک خوردگی یا شکستگی دندان: ترک خوردگی یا شکستگی دندان می تواند عاج دندان را در معرض دید قرار دهد و باعث حساسیت به سرما و گرما شود.
- ساییدگی دندان: ساییدن دندان می تواند مینای دندان را از بین ببرد و عاج دندان را در معرض دید قرار دهد و باعث حساسیت به سرما و گرما شود.
آیا حساسیت دندان قابل درمان است؟
حساسیت دندان را می توان با روش های مختلفی درمان کرد، از جمله:
- خمیر دندان ضد حساسیت: خمیر دندان های ضد حساسیت حاوی موادی هستند که می توانند به مسدود کردن میکروتوبول های عاج دندان و کاهش حساسیت به سرما و گرما کمک کنند.
- دهان شویه ضد حساسیت: دهان شویه های ضد حساسیت نیز حاوی موادی هستند که می توانند به مسدود کردن میکروتوبول های عاج دندان و کاهش حساسیت به سرما و گرما کمک کنند.
- فلوراید موضعی: فلوراید می تواند به تقویت مینای دندان و کاهش حساسیت به سرما و گرما کمک کند.
- باندینگ دندان: باندینگ دندان شامل استفاده از رزین کامپوزیت برای پر کردن نواحی از دندان است که مینای دندان از بین رفته است. این می تواند به محافظت از عاج دندان و کاهش حساسیت به سرما و گرما کمک کند.
- روکش دندان: روکش دندان شامل قرار دادن یک کلاهک روی دندانی است که مینای دندان آن از بین رفته است. این می تواند به محافظت از عاج دندان و کاهش حساسیت به سرما و گرما کمک کند.
- درمان ریشه دندان: درمان ریشه دندان شامل برداشتن عصب و ریشه دندان عفونی است. این معمولاً آخرین راه حل برای حساسیت دندان است که به درمان های دیگر پاسخ نمی دهد.
در حالی که حساسیت دندان را می توان با درمان های مختلف درمان کرد، اما ممکن است به طور کامل از بین نرود. با این حال، با مراقبت مناسب از دهان و دندان، می توانید حساسیت دندان خود را کنترل کرده و از درد و ناراحتی آن بکاهید.
اگر حساسیت دندان شما شدید است یا با علائم دیگری مانند درد، تورم یا تب همراه است، مهم است که در اسرع وقت به کلینیک دندان پزشکی دکتر سحر زراعتکار و دکتر وحید هرندی در یزد مراجعه کنید.